_edited.jpg)
Σήμερα, το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στις πόλεις, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει στο 68% μέχρι το 2050. Όπως είναι επόμενο, οι αστικές περιοχές ήδη αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όπως η έλλειψη υποδομών, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, καθώς και το αυξημένο κόστος συντήρησης και διαχείρισης. Υπό αυτή την οπτική, στόχος αποτελεί ο εντοπισμός νέων τρόπων διαχείρισης με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι έξυπνες πόλεις καλούνται να επιλύσουν το συγκεκριμένο πρόβλημα.
Ένα σύνηθες σφάλμα το οποίο γίνεται κατά την υλοποίηση έργων έξυπνων πόλεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, αποτελεί η εφαρμογή αποσπασματικών υπηρεσιών, χωρίς ενιαίο σχέδιο το οποίο να οραματίζεται τόσο την τελική κατάσταση της έξυπνης πόλης, όσο και τη σειρά υλοποίησης των υπηρεσιών που θα την αποτελούν. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης, η οποία δεν στοχεύει στην υλοποίηση μεμονωμένων υπηρεσιών, αλλά βασίζεται στο μετασχηματισμό μιας ολόκληρης πόλης σε έξυπνη πόλη. Είναι ενδιαφέρον να προσπαθήσουμε να φανταστούμε μια απλή μέρα μιας οικογένειας σε μια έξυπνη πόλη, η οποία έχει υιοθετήσει μια ολιστική προσέγγιση. Ορισμένες τεχνολογίες ίσως φαίνονται ήδη οικείες, ενώ για άλλες ενδεχομένως πρέπει να περιμένουμε λίγα χρόνια μέχρι να τις δούμε να εφαρμόζονται, ειδικά στην Ελλάδα.
Με την έναρξη της ημέρας, όλες οι ημερήσιες καταναλώσεις που αφορούν τα δίκτυα κοινής ωφέλειας (νερού, ηλεκτρισμού, τηλεφώνου, διαδικτύου, αερίου) έχουν ήδη αποσταλεί στην έξυπνη συσκευή που έχει επιλέξει η οικογένεια. Αυτό γίνεται δυνατό μέσα από πολυδιάστατες λειτουργίες έξυπνων δικτύων (smart grids) και έξυπνων μετρητών (smart meters). Η μετάβαση των μελών της οικογένειας προς την εργασία τους μπορεί να γίνει είτε με μέσα μαζικής μεταφοράς είτε με ιδιωτικό όχημα. Στην περίπτωση μέσων μαζικής μεταφοράς, η μετακίνηση γίνεται μέσω οχήματος χωρίς οδηγό (driverless bus). Το λεωφορείο κινείται αυτόνομα, δίπλα σε οχήματα και πεζούς, πραγματοποιεί στάσεις ανάλογα με τη ζήτηση που υπάρχει, ενώ κινείται με μπαταρίες που τροφοδοτούν έναν ηλεκτρικό κινητήρα. Για την καθοδήγησή του διαθέτει GPS και Laser, ενώ ακολουθεί την διαδρομή που έχει χαρτογραφηθεί.
Στην περίπτωση μετάβασης στην εργασία μέσω ιδιωτικού οχήματος, το έξυπνο όχημα φορτώνει δεδομένα κυκλοφορίας προκειμένου να επιλέξει αυτόματα τη βέλτιστη διαδρομή. Μπορεί να οδηγηθεί αυτόνομα, ενώ αν ο οδηγός το επιθυμεί μπορεί να το οδηγήσει ο ίδιος. Το αυτοκίνητο βρίσκεται διασυνδεδεμένο και σε αλληλεπίδραση με τους φωτεινούς σηματοδότες, προκειμένου ο οδηγός να γνωρίζει πότε πρόκειται να αλλάξει η σηματοδότηση. Επίσης βρίσκεται διασυνδεδεμένο με το χώρο στάθμευσης στον οποίο θέλει να καταλήξει, προκειμένου να γνωρίζει ο οδηγός αν υπάρχει ελεύθερη θέση κατά την ώρα άφιξής του (κάθε θέση στάθμευσης έχει αντίστοιχο αισθητήρα που υποδηλώνει την κατάστασή της).
Η έξυπνη πόλη επίσης υποστηρίζει τους κατοίκους της κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Για παράδειγμα, στο δημόσιο τομέα, σε εργασίες όπως στον τομέα της υγείας, η έξυπνη πόλη υποστηρίζει την άμεση επικοινωνία των νοσοκομείων με κέντρα υγείας, προκειμένου οι ασθενείς να λαμβάνουν απομακρυσμένη διάγνωση. Επίσης τα νοσοκομεία επικοινωνούν με τα ασθενοφόρα (μέσω τηλεδιάσκεψης), προκειμένου κατά την άφιξη στο νοσοκομείο να έχει γίνει μια πρώτη διάγνωση των ασθενών. Επιπρόσθετα, τα ασθενοφόρα είναι συνδεδεμένα με τους φορείς διαχείρισης της κυκλοφορίας (σηματοδότες), προκειμένου ο χρόνος μετάβασης στο νοσοκομείο να μειώνεται στο ελάχιστο.
Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, σε εργασίες όπως για παράδειγμα το real estate, η έξυπνη πόλη υποστηρίζει στην άμεση επικοινωνία προμηθευτών και πελατών. Η απομακρυσμένη παρακολούθηση ενός συνόλου κατοικιών μέσω κατάλληλων αισθητήρων δίνει τη δυνατότητα εντοπισμού τυχόν δυσλειτουργιών (σε ηλεκτρικές συσκευές, δίκτυα κλπ.), με στόχο την επιδιόρθωσή τους. Επίσης ένα σύνολο από αισθητήρες βοηθά στη βελτίωση της ασφάλειας των κατοικιών, καθώς τα έξυπνα δίκτυα είναι σε θέση να ενημερώνουν ιδιοκτήτες και διαχειριστές για την τρέχουσα κατάσταση του ακινήτου.
Όσον αφορά τα μικρότερα μέλη της οικογένειας, σε συγκεκριμένες περιστάσεις η εκπαίδευση μπορεί να υλοποιείται από απόσταση (με τη βοήθεια του διαδικτύου). Η συνεργασία μεταξύ ομάδων και σχολικών μονάδων διευκολύνεται, ενώ η κατανόηση του μαθήματος είναι ευκολότερη, με τη βοήθεια εργαλείων οπτικοποίησης. Σε συγκεκριμένες δράσεις, όπως για παράδειγμα στις δράσεις πολιτισμού (π.χ. επισκέψεις σε μουσεία), είναι δυνατή η υλοποίηση χωρίς να χρειαστεί οι μαθητές να αφήσουν τις αίθουσες διδασκαλίας, καθώς η περιήγηση μπορεί να γίνει αποκλειστικά διαδικτυακά.
Τις απογευματινές ώρες, κατά τις οποίες υλοποιούνται μια σειρά από δραστηριότητες, η έξυπνη πόλη έχει τη δυνατότητα να εξοικονομήσει χρόνο και χρήμα για τους πολίτες της. Σε περίπτωση όπου ένα μέλος της οικογένειας επιθυμεί να εξασκήσει μια δραστηριότητα, μπορεί μέσω ηλεκτρονικού συστήματος να πραγματοποιήσει κράτηση, προκειμένου ο αντίστοιχος χώρος να είναι ελεύθερος. Επίσης, συγκεκριμένα γήπεδα έχουν ενσωματωμένους έξυπνους αισθητήρες οι οποίοι ενεργοποιούν κατάλληλες διατάξεις. Για παράδειγμα, αν σε ένα κολυμβητήριο παρατηρηθεί μείωση της θερμοκρασίας, ενεργοποιούνται κατάλληλοι επενεργητές μέσω των οποίων το νερό θερμαίνεται μέχρι την απαιτούμενη θερμοκρασία.
Η έξυπνη πόλη συνοδεύει τους κατοίκους της και κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου τους. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου στο πάρκο, ο τεχνητός φωτισμός της πόλης ενεργοποιείται ανάλογα με την ώρα δύσης του ηλίου. Επιπρόσθετα, οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται για μια σειρά από δραστηριότητες της έξυπνης πόλης μέσα από το κινητό τους τηλέφωνο. Για παράδειγμα, μπορούν να ενημερώνονται για το πέρασμα ενός απορριμματοφόρου από το δρόμο που διαμένουν σε συγκεκριμένη ώρα, προκειμένου να προγραμματίσουν πότε ακριβώς να βγάλουν τα απορρίμματα εκτός της οικίας. Τέλος, η ανάπτυξη κατάλληλων συνεργατικών δομών (όπως το e-voting) μέσα στην έξυπνη πόλη έχει ως στόχο τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών της, αλλά και τη βελτιστοποίηση της εύρυθμης λειτουργίας της σε μια σειρά από ζητήματα.
Από το προηγούμενο παράδειγμα, καθίσταται προφανής η αξία της ολιστικότητας σε ένα περιβάλλον έξυπνης πόλης. Η υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου υλοποίησης, το οποίο θα στοχεύει στη δομημένη προτεραιοποίηση και υλοποίηση ενός συνόλου εφαρμογών μπορεί να επιφέρει πραγματική βελτίωση στην καθημερινότητα όλων των ενδιαφερομένων. Παρόλα αυτά, πρέπει να γίνει σαφές ότι η υλοποίηση είναι μια διαδικασία πολυετής, η οποία γίνεται σταδιακά, έχοντας ως βασικό γνώμονα την προτεραιοποίηση των μελλοντικών εφαρμογών, βαδίζοντας προς την τελική κατάσταση η οποία έχει σχεδιαστεί. Η παραπάνω διαπίστωση ισχύει στο πολλαπλάσιο στην ελληνική πραγματικότητα, η οποία είναι αρκετά διαφοροποιημένη, λόγω της οικονομικής συγκυρίας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, με τη βοήθεια κυρίως ευρωπαϊκών προγραμμάτων, έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια ενσωμάτωσης μιας σειράς από «έξυπνες εφαρμογές» σε συγκεκριμένες πόλεις της χώρας. Η προσπάθεια όμως αυτή είναι αποσπασματική, σε επίπεδο δήμου, και αφορά περιορισμένο αριθμό εφαρμογών. Στα χρόνια που ακολουθούν οι ελληνικές πόλεις θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες μετάβασης στην ψηφιακή εποχή των έξυπνων πόλεων. Επομένως, θα πρέπει να εκκινήσει μια προσπάθεια (αρχικά σε επίπεδο σχεδιασμού) προτεραιοποίησης του συνόλου των εφαρμογών, η οποία να στοχεύει στο σύνολο των δήμων της χώρας.